In een recent uitgegeven rapport waarschuwt het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat de staatsschuld van landen stevig wordt opgejaagd door de ‘radicaal economische transformatie’ die nodig is om de wereld te behoeden voor de ingrijpende gevolgen van klimaatverandering. Hierin staan ze niet alleen, ook het Internationale Energieagentschap heeft becijferd dat vanaf 2030 tot en met 2050 wereldwijd 5000 miljard dollar per jaar nodig is voor investeringen in het terugdringen van de negatieve gevolgen voor het klimaat.
Het IMF geeft aan dat veel landen al worstelen met hoge schulden. Afgelopen september maakte het IMF bekend dat de mondiale schuldenberg is opgelopen naar 307.000 miljard dollar. Dit is 100.000 miljard dollar meer dan tien jaar geleden.
In Brussel wordt al enkele maanden door de ministers van Financiën druk met elkaar overlegd of de regels van het in 1992 opgestelde Verdrag van Maastricht niet versoepeld kunnen worden. Het Verdrag van Maastricht schrijft voor dat aangesloten landen niet meer dan 60 procent van hun Bruto Binnenlands Product (BBP) als staatsschuld mogen hebben. Ruim 30 jaar later zijn er nog maar enkele landen die voldoen aan deze norm. Het gros van de landen nadert de 100 procent schuld of zit hier al boven. Europese landen die niet voldoen aan de gestelde norm pleitten voor een meer flexibele opstelling van de andere landen in het terugbrengen van hun schuldenpositie naar de vereiste 60 procent.
Tijdens de VN-top in Montreal hebben de 196 lidstaten in december vorig jaar de belofte gedaan om in 2030 ten minste 30 procent van het aardoppervlak, land en zee, een vorm van bescherming te geven. Dit wordt ook het 30 x 30 plan genoemd. Volgens wetenschappers is dit het absolute minimum wat nodig is om het massaal uitsterven van planten- en diersoorten en de achteruitgang van cruciale ecosystemen te voorkomen. Momenteel is 17 procent van het land en 10 procent van de oceanen beschermd.
Waar landen de afspraak hebben gemaakt jaarlijks 20 miljard euro over te maken naar die gebieden die vallen onder het 30 x 30 plan is het voor veel Europese landen een hete aardappel die ze niet zo maar kunnen slikken. Ze zitten immers al boven de 60 procent norm. Om toch vanuit Europa te kunnen voldoen aan de VN-afspraken zijn de Eurolanden druk in overleg om voor deze betalingen Eurobonds uit te geven, obligatieleningen die rechtstreeks door de EU worden uitgegeven en daardoor niet onder het begrotings- en stabiliteitspact van Maastricht vallen. Financiële markten drijven op de kurk van vertrouwen en dit wil men niet verliezen.
De spanning tussen economie en ecologie laat zich steeds nadrukkelijker gelden. Waar economie oorspronkelijk was bedoeld als huishoudkunde, zijn we het in onze huidige samenleving gaan beschouwen als een op zich zelf staand iets. Terwijl we huishoudkunde vanuit het brede perspectief dienen te beschouwen, ons huis is de aarde. Deze kunnen we niet ongestraft uitputten en bevuilen. In de economologie wordt de balans gezocht tussen economie en ecologie en is de laatste de begrenzing van de eerste.
De paradox waarmee we geconfronteerd worden is dat om meer welvaart te creëren door het stelselmatig vergroten van onze schuldenpositie, we hiermee een deel van onze toekomst naar het heden hebben gehaald. Om onze eigen toekomst veilig te stellen moeten we op grote schaal wereldwijd hersteloperaties gaan uitvoeren. Hiervoor is extra geld nodig, wat alleen mogelijk is door meer schulden aan te gaan. Voor het herstellen van de ecologie gebruiken we dezelfde methode die de oorzaak is van het probleem. Maar zoals een bekende uitspraak van Albert Einstein luidt: ‘je kunt problemen niet oplossen met dezelfde denkwijze die het probleem heeft veroorzaakt’.
Jack Cox is directeur van vermogensbeheerder Forza Asset Management en auteur van Vlindereconomie.
