Verbinding en een onvoorwaardelijk sociaal-ecologisch inkomen: dat is wat we als samenleving nu nodig hebben, schrijft directeur Jack Cox van Forza Asset Management in reactie op het essay ‘Vergeet de staatsschuld en begrotingsregels’ van Ed Groot.
Het begrip brede welvaart verovert in een rap tempo het politieke domein. De menselijke maat als startpunt voor nieuw te vormen beleid. Waar we nu veelal het bruto binnenlands product (bbp) als uitgangspunt voor beleid nemen, voegt brede welvaart er een scala aan thema’s aan toe die wij als samenleving belangrijk vinden, zoals onderwijs, gezondheid, milieu en welzijn.
Hoe de economie zich dient te verhouden tot de menselijke maat werd een aantal jaren geleden beschreven in het boek Donuteconomie van Kate Raworth. De donut is een economie bestaande uit twee cirkels waarbij de buitenste ring staat voor onze planetaire buitengrens en de binnenring staat voor de menselijke maat.
Onze economische activiteiten zouden zich altijd tussen deze twee cirkels dienen te bevinden. Dan hebben we zowel oog voor de huidige generatie en verkleinen we tegelijkertijd onze ecologische voetafdruk ten behoeve van toekomstige generaties.
In 2020 viel de Earth Overshoot Day op 22 augustus. Dit is de dag in het jaar dat al wat de aarde in een jaar tijd kan voortbrengen en verwerken is bereikt. De rest van het jaar teren we in op onze planeet. De mondiale ecologische voetafdruk bedraagt 1,6 planeet. Als de hele wereld er onze Nederlandse levensstijl op na hield, dan zouden er meer dan 3 planeten nodig zijn.
Inmiddels staan huishoudens, overheden en bedrijven bij elkaar opgeteld voor 365% van het mondiale bbp in het krijt bij hun financiers. Om het vertrouwen in stand te houden dat deze schulden worden terugbetaald, wordt veelal 3% jaarlijkse groei als uitgangspunt genomen.
Dit betekent elke 24 jaar verdubbeling van de economie. Indien we een lager economisch groeipad van maximaal 1% als uitgangspunt zouden nemen, wordt deze verdubbeling pas na 72 jaar bereikt. Een verschil van 48 jaar. Voordelig voor de buitenste cirkel, echter negatief voor de binnenste.
Lagere economische groei creëert toenemende vermogensongelijkheid. De extra beloning die beleggers in aandelen willen ontvangen ten opzichte van een risicovrij rendement op een staatslening bedraagt op lange termijn 4%, dit noemen we de risicopremie. Zeer vermogenden zijn in staat om van de opbrengsten van hun beleggingen te leven. Ben je daarentegen werknemer en ontvang je looninkomsten, dan ben je sterk afhankelijk van economische groei.
Vandaar het duivelse dilemma voor politici en bestuurders. Hoe moet nu een verantwoorde keuze worden gemaakt?
Dit kan alleen door de samenleving met elkaar te verbinden. De vermogende is gebaat bij een groeiende groep mensen die bewust willen leven met een kleine ecologische voetafdruk en deze groep is weer gebaat bij een onvoorwaardelijk sociaal-ecologisch inkomen.
Jack Cox is directeur van vermogensbeheerder Forza Asset Management en auteur van ‘Vlindereconomie’.
Column in Financiële Dagblad april 2021
